Het schokje in de IJsberg

Vaak gebruikt als metafoor en nog altijd sterk als denkmodel. Gebruik je feedback (krijgen en geven) altijd vanuit de achtergrond van de ijsberg.

Als je feedback krijgt:
- geeft de gever een beschrijving van je gedrag?
- hoe komt dat over?
- is het gericht op jouw gedrag?
- kun je je eigen gedrag herkennen?
- kun je er iets mee?
- is het gericht op verandering van je gedrag?

En:
- zitten er aannames in?
- zit er oordeel verpakt?
- krijg je ook een gedachte of intentie te horen?
- zoekt de gever de relatie tussen gedrag en gedachten? (bewust)

Adrenaline 

Als de feedback je raakt, dan krijg je als het ware een klein schokje door je heen. Dit is feitelijk een fysieke waarneming dat er iets te leren is. Dat 'gevoel' dat je dan hebt is niets anders dan een razendsnelle reactie van je lichaam. Je lichaam maakt adrenaline aan. 
Wat je hoort van de gever kan door de wijze waarop het wordt gegeven en de mate waarin het in je ijsberg doordringt de schok te weeg brengen. 
Door deze stress wordt je lichaam alert. Eigenlijk een heel oud 'systeem' dat vroeger functioneel was bij dreigend gevaar, maar nu nog steeds geactiveerd kan worden. Bij een lichte trilling (herkenbaarheid in gedrag > boven in de ijsberg) herstel je snel en kun je adequaat reageren, maar bij een ernstige trilling (herkenbaarheid of juist het ontbreken ervan dieper op gedachte of waarde niveau) schakelt je bewustzijn even uit en ontvang je niet meer helder wat er wordt gezegd.

De mate waarin iemand anders (die geeft) oordeelt over je gedrag (houding) bepaalt jouw (fysieke) reactie. De bedreiging wordt gevoeld, omdat de ander kennelijk iets heel anders dan jij gewend bent benoemd. Naarmate dat verschil groter is, wordt de schok groter en dus sterker ervaren.

Wat nu doen?

Voel je een lichte trilling (schokje), dan kun je in het hier en nu dat benoemen. Zeg dan iets als "nou dat treft me, ik ervaar zelfs een schok of schrikreactie als je dat zo benoemd". Je laat dan merken aan de ander welk effect de feedback op dat moment heeft op je. Zeg daarna wat je direct nodig hebt, bijvoorbeeld "laat me even herpakken (herstellen, tijd nemen etc. ) voordat ik een reactie geef".

Voel je een flinke trilling, dan zegt je lijf als het ware HO.  Het fysieke gaat dan even voor het cognitieve. Je kunt dan reageren met wat je werkelijk ervaart in het moment. Zeg dan bijvoorbeeld: ik ben hiervan geschrokken en er wordt nu echt iets bij mij geraakt en geef aan wat je dan nodig hebt: even een Time Out is een gezonde reactie. Zeg dat je er (snel) op terugkomt, dan hou je er verbinding over tussen Ik en Jij.  

Vervolg

De ijsberg staat voor het systeem (oa. de mens en daarbinnen de professional). Je kan geraakt worden in je gedrag en opvattingen. Dit geldt zowel positief als negatief. Het is altijd goed om met elkaar te bespreken wat er in elkaars ijsbergen omgaat op het moment dat dit gebeurd. Jouw gedrag komt altijd voort uit eerdere vaak ook onbewuste besluiten en een confrontatie geeft een schok. Daar zitten altijd opvattingen onder die je samen kunt verkennen. Op het moment dat je het lichamelijk effect kunt bespreken groeit de connectie. Bij opvattingen bespreken heb je kans dat het lastiger is, omdat mensen elkaar dan willen overtuigen. Dit werkt verwijderend (zie ook artikel in vier stappen naar synergie).